Ik wil het graag hebben over de opbouw van Ajax. Zoals ik in mijn vorige blog aangaf is de rol van de halven ontzettend belangrijk. Ook ga ik het hebben over de positie van de backs en aanvallers. Eigenlijk elke positie dus. Dat komt omdat je in de opbouw zelden te maken hebt met één of twee spelers, maar met wel zeven, acht of negen. De ruimte moet goed verdeeld zijn (veldbezetting). Wanneer je als speler besluit om te gaan lopen, dan heeft dat altijd invloed op de ruimte en daarmee de positie van andere spelers. Daarom is de opbouw van achteruit zo ontzettend belangrijk, omdat de loopactie van een centrale verdediger of een middenvelder vaak bepaalt hoeveel ruimte de uiteindelijk spits krijgt om af te ronden. Daarom zijn mensen die zeggen, bij grote overwinningen van Ajax of Barcelona:' Ja, maar ze kregen ook ongelooflijk veel ruimte'. Ruimte krijg je nooit van je tegenstander, tenzij er geld in het spel is (Zagreb?), en anders in elk geval niet bewust. Ruimte creëer je, die krijg je niet.
In het licht van de veldbezetting is de formatie erg belangrijk. Ik las in de biografie van Steve Jobs één van de vele bedrijfsmotto's waarvan ik vind dat die toepasbaar is op het spel dat Ajax hoort te spelen:' Design dicteert techniek'. Oftewel, Apple maakt een product dat er fantastisch uit ziet en de technici moeten maar een manier vinden om het werkbaar te maken. In veel bedrijven gaat het juist andersom. De technici bedenken wat en de designers moeten maar proberen er iets leuks van te maken wat verkoopbaar is.
Zo is het met een formatie ook. Ik dwing mijn spelers altijd in een bepaalde positie (formatie), wat toevallig ook de beste veldbezetting is, maar daar hebben ze in het begin vaak nog geen weet van, en laat ze dan maar uitzoeken hoe ze de bal bij een medespeler krijgen. Zeker in de jeugd is dat erg belangrijk, want zo 'maak' je spelers die zelf oplossingen zoeken, bedenken en uitvoeren die nodig zijn om een bepaalde bal te spelen. Ze hebben daarvoor techniek nodig die ze zelf ontwikkelen. In moeilijke bewoordingen is dit eigenlijk straatvoetbal. Vroeger leerde je niet van een trainer hoe een bal te trappen of welke steekpass je op welk moment moest geven. Je vond zelf de beste manier voor jou uit om dat te doen, en daar hoefde je je dan niet in te verbeteren, want dat was jouw manier en die kun jij het beste uitvoeren. Daarmee kweek je ook passie voor het spel, want voetbal wordt dan een ontdekkingstocht en een prestigestrijd, wie heeft de beste en mooiste oplossing? Zo werken bij Apple alleen gepassioneerde mensen die producten maken die ze zelf zouden willen kopen. En zo creëerde Ajax jeugdspelers die zelfbewust waren, op jonge leeftijd al mee konden draaien op topniveau en op jonge leeftijd al naar de grootste buitenlandse topclubs konden.
Met deze gedachte in het achterhoofd lijken bekende excuses om niet op een bepaalde manier te spelen behoorlijk dom. Wie kent deze bijvoorbeeld niet? 'Als je 4-3-3 wilt spelen moet je daar wel de spelers voor hebben'. Dit is de omgekeerde wereld, hier leidt de techniek het design. Je bepaalt wat het beste design voor jouw team is en vervolgens zoek je daar spelers bij. En is een speler niet goed genoeg, dan valt hij af. Dan kan het even duren voordat je succes hebt, maar wanneer het succes eenmaal komt, zal dit ook een daverend succes worden. Zoals Ajax dat met zijn jeugdopleiding was eind jaren '80 en beginjaren '90, zoals Barcelona dat is en was vanaf de jaren '90 naar het nieuwe millenium toe en zoals Apple dat in de jaren '80, en in het nieuwe millennium onder leiding van Jobs is en was.
Dan naar de wedstrijd. Ik vind het leuk om meteen bij seconde nul te beginnen. Ik deed dat vaak bij Barcelona omdat daar vanaf het begin duidelijk te zien is hoe het design eruit ziet. Tegen AZ begon Ajax met de aftrap en kunnen we meteen zien hoe de opbouw verloopt. De bal wordt teruggespeeld op Vertonghen:
*Klik op de plaatjes voor een vergrote versie
Dan gaat het na 5 seconden in de wedstrijd al mis. AZ zet druk met veel spelers, maar toch is er ruimte om te spelen en al die spelers met één pass kwijt te raken. Enoh staat goed, Janssen staat goed, van der Wiel staat goed, maar waar is Klaassen? Er is een enorme ruimte om met één pass meteen vijf (!) spelers van AZ vrij te maken, door een simpel (hoewel, ik heb inmiddels geleerd dat 'simpel' niet bestaat) driehoekje:
Van Rhijn kan de bal dus niet kwijt, draait terug en speelt Vertonghen in. Vertonghen doet vervolgens iets wat zo veel mogelijk vermeden dient te worden. Hij speelt linksback Koppers aan. Meteen zie je het probleem van een back gebruiken bij de opbouw. Beerens zet meteen druk en dan sta je als back zijnde vast. Er zijn 2,5 oplossingen voor deze situatie. 0,5. De back kan terugspelen op de CV (centrale verdediger), maar dat is onwaarschijnlijk omdat de CV naar de back speelde omdat hij onder druk werd gezet. 1. Hij speelt de buitenspeler uit. Er is vaak ruimte aan de binnenkant om te passeren, maar dit moet dan in samenspraak gaan met de linkshalf, wat meteen optie 2 is. Janssen laat zich inzakken, neemt de bal opengedraaid aan en speelt de RCV in of de keeper en de opbouw kan dan opnieuw beginnen met als nadeel dat je niets bent opgeschoten, maar als voordeel dat je in elk geval balbezit houdt:
Je mag van Koppers niet verwachten dat hij in één van zijn eerste wedstrijden in de basis, in een belangrijke bekerwedstrijd, meteen in de 10e seconde even een mannetje gaat passeren, dus vind ik dat de linkshalf zich in de oranje ruimte dient aan te bieden. Janssen is de linkhalf. Gezien de problemen met de halven bij Ajax is het resultaat niet onverwachts; een ram naar voren met als gevolg balverlies:
Rond de 50e seconde gaat het alweer mis. Enoh heeft de bal gekregen en maakt dezelfde fout als Vertonghen eerder. Hij speelt een back in, terwijl er genoeg ruimte ligt om de linkshalf aan te spelen. Nu is Janssen de linkshalf en heeft die weinig kaas gegeten van combinatievoetbal en dus is dit Enoh minder aan te rekenen:
Vervolgens gebeurd er iets vreselijk interessants. Blijkbaar heeft Koppers al geleerd van wat er zo'n 40 seconden daarvoor gebeurde. Want hij bedenkt om zijn man maar te passeren in de ruimte die er ligt. Janssen heeft blijkbaar dezelfde gedachte, want die komt ineens instormen in de bal, waardoor hij de ruimte voor de Koppers dichtloopt:
Hierdoor ontstaat de koddige situatie dat ze op elkaars lip komen te zitten waar beiden niet echt van gediend zijn. Sowieso loopt Janssen op een verkeerde manier. Hij had even hiervoor zich al aan moeten bieden bij Enoh, maar ook dan had hij het op de verkeerde manier gedaan. In het positiespel gaat het er om dat je vooruit komt. Sta je diep en kom je als een gek inlopen, dan is het ten eerste veel moeilijker om de bal te controleren. Ten tweede sta je met de rug naar de goal en ook met de rug naar de tegenstander, waardoor je niet ziet wat hij gaat doen (voor je komen, geeft hij je ruimte of zit hij kort?). Word je zo aangespeeld, kun je eigenlijk alleen maar terug. De juiste manier is om zo ver in te zakken dat je zo ver mogelijk voor de speler met bal (Enoh, Koppers) staat, maar toch zover ingezakt dat hij je in de loop naar vóren kan aanspelen. Dat betekent dat Janssen in de positie waarin hij nu kómt, had moeten begínnen. Dan had hij weg kunnen lopen en de bal mee kunnen krijgen van Koppers en had hij daarmee ruimte gemaakt voor Koppers om de actie te maken, had hij besloten om de bal niet te geven. Beide manieren zorgen er voor dat je vooruit komt. Nu lijdt Koppers, ondanks de goede actie, balverlies:
Dan het druk zetten. Koppers leed dus balverlies en Wernbloom speelt de bal terug naar Moisander. Lodeiro gaat druk zetten, Sulejmani gaat goed naar de andere CV:
Moisander is links en besluit om een lange bal te geven naar de linksback Poulsen:
Sulejmani moet weer terug naar Poulsen, die door zijn druk weer terug speelt op de LCV. Sulejmani en Lodeiro jagen door:
De LCV speelt terug op keeper Esteban en die schiet vervolgens de bal in de tribune. Ajax begon in het druk zetten goed:
Deze twee sprintjes hebben als voordeel dat ze maar kort zijn en dat je balbezit krijgt. Doe je dit niet, dan moet je veel langer achter de bal aanlopen wat zwaarder is. Zeker met de wetenschap dat de meeste keepers, waaronder deze, niet kunnen voetballen is het resultaat in negen van de tien gevallen positief.
Dan maak ik een sprongetje naar de 9e minuut, want toen was Sulejmani er blijkbaar wel klaar mee. Ajax is net op voorsprong gekomen, AZ heeft de bal en er wordt teruggespeeld op de LCV. Ajax heeft het goed vast staan en Sulejmani gaat jagen:
Dat heeft zin, want de LCV moet terugspelen op de keeper. Je zou denken dat Sulejmani wel de hersens heeft om even 4 meter door te lopen om de keeper te dwingen de lange bal te geven, waardoor zijn sprintje van 10 meter hiervoor ook daadwerkelijk zin heeft gehad. Maar nee, hij loopt liever nog wat langer achter de bal aan en besluit maar te stoppen:
De keeper kan de bal rustig aannemen en rondkijken. Je kunt goed zien dat de RCV ook afgedekt is door Boerrighter, dus de keeper had geen kant op gekund:
Nu kan die gericht naar voren schieten naar de sterke Altidore die op de helft van Ajax balbezit kan houden. Met alle respect, maar ik vind dit onvoorstelbaar.
Terug naar de opbouw en terug naar de 5e minuut. Lodeiro heeft net de bal onderschept, de bal meegegeven aan Sulejmani en speelt Janssen in:
Janssen tikt de bal gelijk door naar Boerrighter en doet dan iets wat ik in mijn vorige blog Eriksen verweet. In plaats van in zijn positie te blijven en in die ruimte een paar meter te lopen om weer aanspeelbaar te zijn loopt hij door naar de linksbuitenpositie. Ik heb een daar meerdere problemen mee. Ten eerste ontneem je Boerrighter de mogelijkheid om een actie te maken, want je loopt zijn ruimte dicht. Ten tweede ben je centraal niet meer aanspeelbaar, en Janssen heeft als speler van Ajax alleen met zijn passing nut. Dat haalt hij er zelf uit, dus heeft hij helemaal geen nut, want hij is niet een speler die aan de zijlijn een actie gaat maken (de gele lijnen zijn de opties die hij had moeten hebben):
Ook dit heeft te maken met design. Het ziet er niet uit, er zit geen structuur in, geen driehoek, geen vorm. Hierdoor moeten spelers lopen met de bal om hem niet kwijt te raken. Je kunt aan de vorm zien dat het een waardeloos product is. Er zijn veel mensen die dit wel kunnen zien. Waar dit dan aan ligt en hoe je het beter kunt maken is een heel ander verhaal wat de meeste mensen dan weer niet kunnen, vind ik. Door het 'design' wat Janssen in dit geval maakt, is er voor Boerrighter maar één weg mogelijk, en dat is de weg terug:
Opvallend is weer het design (veldbezetting) van Ajax. Er lopen voorin vijf (!) man op lijn, wanneer je Janssen mee telt. Zowel aanvallend als verdedigend is het zaak zoveel mogelijk linies te creëren. Met een beetje goede wil heeft Ajax er hier vier (Koppers, Enoh, Boerrighter, gehele aanval). Dit zouden er een stuk of 7 of 8 moeten zijn.
Het ergste is dat Koppers de bal seconden lang in balbezit heeft en niemand van de middenvelders het briljante idee krijgt om misschien eens te gaan lopen om er iets aan te doen. Er is er één, en dat is de spits, Lodeiro. Maar goed, als de Boer vindt dat Lodeiro dat moet doen kun je hem net zo goed op het middenveld zetten en een andere spits opstellen:
Ik kan zo nog wel even door gaan maar om de lengte van deze blog niet de spuigaten uit te laten lopen zal ik nog één voorbeeld laten zien.
Cillissen heeft de bal in de hand en gooit van Rhijn in:
Van Rhijn loopt op met de bal, en wat meteen opvalt is de wederom afwezige rechtshalf:
Lodeiro komt dan maar weer in de bal (de spits loopt meer op het middenveld dan de middenvelders). Maar doordat hij er niet al stond (omdat hij spits is) en dus niet weg kan lopen om aangespeeld te worden moet hij in de bal komen, wat weer de nadelen heeft van het niet kunnen zien van de tegenstander en de moeilijkere aanname:
Lodeiro kan met moeite de bal aannemen en weer terugspelen naar van Rhijn. Oftewel, door de manier van positioneren kan de bal alleen maar teruggespeeld worden en schiet je niets op. Het is een raadsel waar Klaassen is en dus loopt Sulejmani maar naar binnen om daar wellicht aangespeeld te kunnen worden:
Vervolgens lijkt het alsof er hoop aan de horizon gloort, want Lodeiro loopt in eerste instantie niet, zoals al die anderen, weg maar blijft staan zodat hij aangespeeld kan worden met zijn lichaam half ingedraaid:
Van Rhijn wacht alleen met inspelen, waardoor Lodeiro na gaat denken en blijkbaar het stemmetje van de Boer in zijn hoofd hoort dat schreeuwt:' Diep gaan half, diep gaan!'. En dus gaat hij maar naar voren rennen waardoor van Rhijn geen afspeelmogelijkheden meer heeft:
En zichzelf in de problemen moet lopen, waar hij overigens nog goed uit komt door er een ingooi uit te halen. Tevens zien we ook waar Klaassen rond heeft gehangen. Hij ziet echter niet de noodzaak om even snel in te zakken maar blijft mooi op één lijn lopen met Lodeiro, Janssen en van der Wiel:
Ik heb eind vorig seizoen de rollen van Anita als controleur en van de Zeeuw als half geprezen, juist omdat zij het vrijlopen en positioneren goed snappen. De Boer is blijkbaar meer van de halfspelers die de verkeerde diepte in hun spel hebben. Daarom begin ik steeds beter te snappen waarom de Zeeuw zo makkelijk is verkocht en de Jong als rechtshalf aan dit seizoen begon. Naar mijn mening heeft de Boer op deze manier het voetbal, dat de goede kant op ging, de nek omgedraaid en kan hij helemaal opnieuw beginnen. Hij heeft daarvoor echter wel miljoenen besteed aan een falende Janssen, en punten (hoeveel miljoen zou dit zijn?) weggegeven door de Zeeuw te verkopen en anita van het middenveld te halen.
Toch blijf ik gematigd positief over de Boer. Hij heeft zijn fout met Janssen als VM (nu nog als Ajax-middenvelder) inmiddels erkent, dus er is nog hoop dat hij, na nog een keer praten met Cruijff, ooit weer andere middenvelders op gaat stellen.
