Visie: De 'halfspeler'

De halfspeler, of aanvallende middenvelder, vind ik persoonlijk één van de mooiste posities op het veld. De halfspeler moet namelijk betrokken worden bij de opbouw, is belangrijk in het geven van (steek)passes en maakt zo af en toe ook nog eens een goal. Spelers voor die positie moeten sterk zijn in alle facetten van het voetbal. De speler moet beschikken over veel techniek, moet tactisch goed onderlegd zijn, moet balvast zijn, moet een actie kunnen maken, moet over redelijke afmakerskwaliteiten kunnen beschikken en moet ook een intelligente speler zijn.

Visie: Ruimte maken voor een ander

Nederlanders hebben in het verleden zich vaak negatief uitgelaten over het buitenlandse voetbal wat uit gaat van het lekker rondspelen van de bal. In de 'hollandsche school' moeten alle ballen vóóruit gespeeld worden en het liefst zo snel mogelijk, om tevens zo effectief mogelijk te zijn. Clubs in landen als Spanje en Portugal waren maar dom bezig om de bal vaak breed te geven of terug.
Barcelona heeft een variant gevonden van beide die terug te vinden is in het positiespel. Barcelona speelt op balbezit, maar wel zo veel mogelijk naar voren. Dus niet naar voren omdat het moet, maar omdat het kan. Kan het niet, dan is het jammer maar proberen we het over 5 seconden aan de andere kant nog een keer. Daar waar in de hollandsche school vaak de diepe bal (dat hoeft niet perse een lange bal te zijn) wordt gehanteerd, is het zuid-Europese voetbal er vaak vooral op gericht om via korte combinaties over de grond iets te bereiken.
Ik besteed aandacht aan dit onderwerp omdat ik ook hier reacties op heb gekregen. Als voorbeeld neem ik wederom een situatie in de wedstrijd tegen Hercules.

Barcelona is bezig met de opbouw. Alle gebruikelijke patronen, met overal driehoeken, zijn zichtbaar:

*Klik op de plaatjes voor een vergroting


Halfspeler/aanvallende middenvelder Xavi laat zich inzakken om de bal te ontvangen. Het is nog 0-0 en Hercules zakt met het hele elftal in en laat Barcelona rustig rondtikken:


Xavi krijgt de bal, draait open en zal besluiten controleur Busquets in te spelen. De ruimte (dat heeft Xavi waarschijnlijk wel gezien) ligt aan de andere kant van het veld:


Op het moment dat controleur Busquets de bal krijgt, gaat linksback Maxwell lopen:


En nu volgt het belangrijkste. Volgens de hollandsche school moet je zo direct mogelijk spelen, zo snel mogelijk naar voren om zo effectief mogelijk te zijn. Wat zou controleur Busquets dus moeten doen? Met een diepe pass linksback Maxwell de ruimte in sturen. Er is echter één probleem. Die diepe bal moet dan een lange bal zijn, omdat er een tegenstander van Hercules tussen staat, en dat heeft een aantal nadelen. Ten eerste is een lange bal vaak minder precies dan een bal over de grond en ten tweede is een lange bal vaak moeilijker te controleren voor de ontvanger waardoor kostbare tijd verloren gaat. De rol van halfspeler Iniesta is nu van evident belang. Hij heeft namelijk al gezien dat er ruimte in zijn rug is, dat die hoogstwaarschijnlijk belopen gaat worden door Maxwell (dat zijn afspraken binnen het team) en hij ziet voor zich dat linksbuiten Villa ver naar binnen staat:


Wat gaat Iniesta doen? Iniesta gaat iets naar binnen lopen om vervolgens in de bal te komen:



Hierdoor neemt hij de tegenstander die in de passlijn staat met zich mee. Hij krijgt de bal en kaatst meteen uit op controleur Busquets:



De tegenstander is hiermee uit de passlijn gelopen en Busquets kan linksback Maxwell vervolgens over de grond en in de ruimte aanspelen:


Hierdoor wordt Hercules ver teruggedrongen op eigen helft, moeten de spelers van Hercules veel meters maken en speel je hiermee dus je tegenstander kapot:




Het 'probleem' van deze manier van spelen is dat er een paar passes extra nodig zijn om deze situatie te creëren. Barcelona traint hier, vanaf de jeugd, echter dagelijks op en dat maakt dat de tijd die er verloren kan worden door tussenpasses geminimaliseerd wordt.
Dus in nagenoeg dezelfde tijd wordt hetzelfde bereikt als wanneer je een lange bal zou spelen, alleen dan zonder de risico's van een lange bal.

'Tegenstanders zetten nooit druk op Barcelona'

Ik gebruik Barcelona vaak als voorbeeld en ik heb inmiddels al wat reacties gekregen van mensen die menen dat positiespel ook makkelijk is wanneer je niet onder druk gezet wordt. Ik probeer altijd uit te leggen dat Barcelona onder de druk uit kan voetballen en het dus niet een kwestie is van het niet willen, maar het niet kunnen van de tegenstander. Hier een voorbeeld ter illustratie.

Centrale verdediger Abidal heeft de bal en gaat beginnen met het positiespel en zal andere centrale verdediger Pique gaan inspelen:

*klik op de plaatjes voor een vergrote versie



Dit is het moment voor Hercules om druk te gaan zetten. Er zijn alleen een aantal problemen voor Hercules. Ze spelen in een 4-4-2 formatie, waardoor de controleur van Barcelona vrij gaat komen, zijn man loopt bij hem weg. Een ander probleem is dat de spelers in de gele vakken niet kantelen, waardoor ze lucht staan te dekken, de ruimte niet klein maken en het voor Barcelona dus relatief makkelijk maken om in 2e instantie onder de druk uit te voetballen:



Pique neemt de bal vervolgens aan en speelt de rechtsback in. Doordat Hercules maar met een deel van het team druk zet zie je dat de controleur van Barcelona vrij staat. Belangrijk is op dit moment de loopactie van halfspeler Xavi. Die zakt in waardoor hijzelf vrij komt en de passlijn naar voren vrij komt:




Hercules zet dus wel degelijk druk op Barcelona. De meeste teams zetten op deze manier druk omdat 'men' bang is om met de hele ploeg druk te zetten. Dan zou er teveel ruimte voor de tegenstander achter de verdediging ontstaan. Dat klopt, maar daarvoor is de buitenspelval uitgevonden. Maar over buitenspel denken de meeste trainers ook hetzelfde, het is 'te gevaarlijk'. En dus zetten 99 van de 100 profteams op deze manier druk, een beetje half-half.
Rechtsback Alves heeft dus drie opties, en kiest voor de meest diepe, spits Messi. Je ziet wel dat Hercules de ruimtes probeert klein te houden, maar door dat rechtsbuiten Pedro zich aan de zijkant aanbiedt, halfspeler Xavi naast hem en spits Messi in het centrum, heeft Alves toch genoeg afspeelmogelijkheden en is de controleur Busquets helemaal vrij:



Messi krijgt dus de bal aangespeeld, heeft al lang gezien dat controleur Busquets vrij is en doordat halfspeler Xavi was ingezakt en de speler van Hercules de pass er probeerde uit te halen staat hij ook vrij en kan Messi dus kiezen. Hij kiest voor om uit te kaatsen op Xavi:


Xavi kan nu met de bal aan de voet naar voren lopen en opnieuw creatieve oplossingen naar voren bedenken. Het is dus niet zo dat Barcelona niet onder druk gezet wordt, want de meeste teams komen niet op een voetballende manier uit deze situatie. Barcelona is het enige team is dat zich wél uit deze situaties kan voetballen. En dat heeft weer te maken met de manier van opleiden bij de jeugd (waar Messi, Xavi en Iniesta bijvoorbeeld opgeleid zijn) en de manier van spelen, die altijd hetzelfde is.

Visie: Opbouw, druk zetten.

Wanneer je titel van deze post ziet denk je misschien:' Wat heeft druk zetten met visie of de opbouw te maken?' Als je aanvallend wilt voetballen, met het meeste balbezit, dan is vroeg druk zetten de enige manier om de bal te heroveren. Ook heeft deze manier van spelen gevolgen voor de opbouw, zowel voor eventueel balverlies als er na. Een 4-3-3 opstelling met op het middenveld één controleur en twee aanvallende middenvelders is de beste opstelling om alle spelers rugdekking te geven zonder veel te hoeven lopen. Wanneer rugdekking verzorgd is, is het makkelijker om druk te zetten bij balverlies. Op dit moment is Barcelona het enige team in de wereld dat zo durft te voetballen. Ik neem de wedstrijd van afgelopen weekend tegen Hercules als voorbeeld.

Barcelona is in de persoon van aanvallende middenvelder Xavi aan de bal en staat op het punt rechtsbuiten Messi aan te spelen:




 Messi neemt de bal aan en gaat een actie maken:


 En hij verliest daarbij de bal. Hij doet dit op een positie waar hij rugdekking heeft van rechtsback Alves en daar achter staat nog controleur Busquets:




Op het moment dat de speler van Hercules aan de bal komt is het spel op de wagen, hij wordt zo snel mogelijk door alle omringende spelers vastgezet. Dit kan, omdat er dus twee spelers achter staan (waarvan één zonder man) die meteen druk naar voren kunnen zetten:


Hercules is een goed team dat niet in paniek raakt bij het minste of geringste. De man die de bal krijgt aangespeeld neemt de bal rustig aan:


 En probeert weg te draaien bij controleur Busquets. Let op de kleine ruimte waarin hij moet voetballen en de positie van rechtsback Alves. Alves staat zo dicht op de bal dat bij een verkeerde beweging van de speler aan de bal hij kan instappen, staat in de passlijn naar de man aan de buitenkant en heeft nog genoeg ruimte om bij een steekpass terug te kunnen komen:



Door de kleine ruimte kan controleur Busquets de bal van hem wegtikken. Hij doet dit ietwat ongelukkig waardoor de andere speler van Hercules aan de bal komt. Alves hersteld om opnieuw positie te kiezen en vol druk te zetten wanneer zijn man ingespeeld zou worden:



Het laatste gebeurt. De man van Alves wordt ingespeeld maar het druk zetten van Barcelona gaat door. Rechtsbuiten Pedro is niet alleen goed omdat hij veel goals maakt, maar ook doordat hij pijlsnel is, wat hij ook gebruikt bij het drukzetten:


 De speler van Hercules kan vervolgens niets anders dan de bal terugspelen. Dit moment is van evident belang. Wanneer Barcelona nu namelijk niet door zou blijven gaan met druk zetten heeft het druk zetten überhaupt weinig zin gehad, want de bal is niet heroverd. Bij Barcelona is dit een abc'tje, maar bij druk zetten hoort ook het door dekken. Controleur Busquets herkent de situatie meteen en gaat doordekken zodat Hercules ook daar weer wordt vastgezet:


Hercules probeert ook te voetballen en speelt hun middenvelder in. Wanneer Busquets niet zou doordekken zou dat de vrije man zijn geweest. Nu komt de man achter hem vrij, maar die is niet gevaarlijk:



De meeste teams zijn de bal na dit druk zetten al kwijt. Maar zoals gezegd is Hercules een goed voetballende ploeg. De middenvelder neemt de bal aan, draait open en speelt in de ruimte naar de rechtsback. Ook goed te zien is dat de man die Busquets achter liet is overgenomen door centrale verdediger Pique:


Eenmaal aangekomen gaat het druk zetten daar weer verder. Wanneer er bijvoorbeeld 4-4-2 wordt gespeeld is druk zetten veel lastiger, want dan was de rechtsback van Hercules volledig vrij geweest. Wat er nu gebeurd is heel belangrijk. Het elftal gaat nu namelijk 'kantelen'. Je ziet rechtsback Alves als een speer naar de man lopen van centrale verdediger Pique. Dit is ontzettend belangrijk. Dit betekent namelijk dat Pique, straks aan de andere kant, andere centrale verdediger Abidal door kan sturen (Pique neemt zijn man dan over) om weer opnieuw door te dekken, zoals dit hiervoor met Busquets en Pique gebeurde. De man die Alves nu verlaat is niet meer belangrijk want de bal is aan de andere kant van het veld:


De rechtsback speelt vervolgens verder naar de rechtsbuiten/half en het druk zetten gaat daar door. Centrale verdediger Pique coacht en zorgt ervoor dat de linies kort op elkaar blijven door naar voren te stappen (en daarmee de spits buitenspel te zetten voor als de lange bal mocht komen):


De bal wordt teruggespeeld. Aanvallende middenvelder Xavi vertrouwt erop dat zijn man overgenomen gaat worden door andere aanvallende middenvelder Iniesta en anticipeert alvast op de pass. Je ziet ook nog dat de twee spitsen van Hercules buitenspel zouden staan mocht de bal op goed geluk naar voren geknald worden:


De pass is te hard en eindelijk gaat Hercules in de fout. Xavi kan overnemen:


Oók Barcelona moet dus gewoon hard werken, maar vooral samenwerken om weer in balbezit te komen!

















(Uitgebreide) Analyse Utrecht - Ajax

Tot nu toe heb ik vaak Barcelona gebruikt als voorbeeld hoe het positiespel in mijn ogen gespeeld moet worden. De wedstrijd Utrecht - Ajax was een interessante wedstrijd, waarin veel dingen fout gingen bij Ajax, en Utrecht heel aardig speelde. Ik begin met de opbouw van Ajax, die vaak niet goed genoeg was. Ajax krijgt in de 5e minuut een doeltrap en Stekelenburg kiest ervoor om kort te spelen:



Je kunt al zien dat Utrecht meteen druk zet en dus speelt centrale verdediger Vertonghen de bal terug op Stekelenburg. Utrecht jaagt door. Op dat moment zou de controleur in de bal moeten komen om een driehoek te maken met Vertonghen:



Doordat de controleur mist is de keeper gedwongen om een lange bal te geven. Je kunt zien dat hij de opdracht heeft om een back in te spelen wanneer dit kan en dus besluit hij maar om richting de rechtsback te spelen. Je ziet dat rechtshalf de Zeeuw veel te ver weg staat om de rol van controleur in te vullen:


De bal komt niet aan en Utrecht neemt over. Let op de ruimte die Vertonghen had gehad als er wel een controleur was geweest en die had uitgekaatst. Nu wordt er balverlies geleden op een plek die op z'n zachtst gezegd niet erg gunstig is:




Het volgende voorbeeld gaat over het spelen op buitenspel. Wanneer je als team het meeste balbezit wilt hebben en ver van de goal wilt spelen, zul je op buitenspel moeten spelen. Het gevolg van het niet spelen op buitenspel is dat je of met de hele ploeg achteruit loopt, of dat de tegenstander vrije doortocht heeft bij een steekpass. De bal wordt lang gespeeld door Vorm, de keeper van Utrecht. Utrecht wint het kopduel en controleur (van Utrecht!) Strootman komt aan de bal:


Linksbuiten Mertens ziet dat strootman de bal gaat krijgen, weet dat hij gaat opendraaien, vertrouwt erop dat Strootman dat goed gaat doen en maakt de loopactie in de diepte. Linksback Blind (Ajax) ziet het gevaar al aankomen en steekt zijn hand omhoog om de buitenspelval in te zetten:



In mijn post over de controleur had ik al gezegd dat de backs altijd vóór de centrale verdedigers moeten staan zodat die kunnen bepalen wanneer er gestapt gaat worden. Linksback Blind schatte de situatie wel goed in, maar zou niet de persoon moeten zijn om te bepalen wanneer er gestapt gaat worden. Er wordt dus ook niet gestapt en linksbuiten Mertens ontvangt de bal in volledige vrije positie:


 
De bal blijkt iets te hard en keeper Stekelenburg kan de bal net voor Mertens oppikken. Goede aanval Utrecht waaruit blijkt dat Ajax als team situaties nog niet goed kan inschatten, wat logisch is aangezien ze nog maar korte tijd op deze manier spelen met een nieuwe trainer.

Bij de volgende situatie staat Ajax naar mijn mening verkeerd op het middenveld. Het spelen met een controleur zou het probleem oplossen, maar doordat Ajax met twee type controleurs speelt en een nummer 10 zijn de afspeelmogelijkheden beperkt. Rechtsback van der Wiel zou hier drie mogelijkheden moeten hebben. Of de controleur, of de half, of de buitenspeler:



Doordat het middenveld verkeerd staat komt van der Wiel voor een lastige situatie te staan. Rechtshalf de Zeeuw zakt wel in, maar is eigenlijk te laat, en doordat hij de rechtshalf is mist er een optie op het middenveld waardoor er een driehoek gemaakt zou kunnen worden en moet van der Wiel gaan lopen met de bal, wat dodelijk kan zijn. Je ziet dat door de kromme situatie rechtsbuiten Sulejmani zelfs denkt aan het inzakken naar de rechtshalfpositie, je ziet zijn been net in beeld:



In het volgende beeld zie je dat van der Wiel besluit om de bal diep te geven op de inkomende spits. De nummer 10 van Ajax loopt de spits in de weg en rechtsbuiten Sulejmani staat er nog omdat hij net had getwijfeld om de rechtshalfpositie in te nemen. Hierdoor staan er drie man van Ajax op een kluitje, en erger, ze staan op lijn. Wanneer er balverlies wordt geleden zijn er dus meteen drie man van Ajax uitgespeeld:


Deze situatie levert inderdaad balverlies op, alleen heeft Ajax geluk dat dit een kluts is en de bal uiteindelijk bij keeper Vorm terecht komt.


De volgende situatie is weer de opbouw van Ajax. De keeper speelt de centrale verdediger in en de centrale verdediger speelt de rechtsback in. In principe dezelfde situatie als eerder. Nu staat het middenveld (toevallig?) iets anders, maar wordt het (weer) verkeerd uitgespeeld:



Deze situatie is exemplarisch voor de problemen van het spelen met een nr 10. De nr 10 heeft namelijk in het hoofd vooral diep te lopen waardoor er een afspeelmogelijkheid mist. In deze situatie gaat rechtsbuiten Sulejmani dat (opnieuw) voor zijn rekening nemen. Het probleem hiervan is dat de buitenkant niet bezet is en de enige weg voor Sulejmani de weg terug is:


Sulejmani kan dus niets anders dan de bal helemaal terugspelen op de centrale verdediger of keeper:



Dan een situatie waarin Ajax het wél goed doet. Je ziet dat het middenveld in elk geval goed in positie staat, met een controleur, twee aanvallende middenvelders en een buitenspeler die het veld breed houdt:


Rechtshalf Eriksen krijgt de bal via een omweg terug bij centrale verdediger Vertonghen die op zijn beurt linkshalf Enoh in kan spelen:


Enoh liep goed in de diepte weg bij zijn man, maar neemt de bal verkeerd aan waardoor Utrecht kan overnemen. Een belangrijk punt bij het spelen met een middenveld met een controleur en twee aanvallende middenvelders is dat er altijd rugdekking is en er genoeg mensen achter de bal zijn om snel druk te zetten waardoor de rechtsback van Utrecht geen kant op kan. Spits de Jong gaat de weg naar de keeper afsluiten:


De rechtsback kan niets anders dan de bal blind naar voren schieten:



Vertonghen wint het volgende kopduel en doordat de Zeeuw nog steeds staat opgesteld als controleur kan die de bal vrij oppikken:



De controleur kan naar voren draaien en kan dit keer diep spelen op rechtshalf Eriksen, die zich goed tussen de linies aanbiedt:


Eriksen lijdt vervolgens balverlies doordat hij doordraait (hij had moeten kaatsen), maar zo hoort het positiespel naar mijn mening gespeeld te worden. Wanneer je zo speelt is het ontzettend belangrijk om snel druk te zetten, want wanneer je dat niet doet ligt er een zee aan ruimte voor de tegenstander om te counteren. Doordat van der Wiel niet durft door te dekken brengt hij Ajax hiermee in de problemen. Eerst staat het nog goed, alleen zie je van der Wiel al afremmen, in plaats van dat hij doorjaagt op de bal:



Het had makkelijk gekund, want wanneer hij gepasseerd zou worden stond de controleur er nog achter. Maar doordat hij niet doorjaagt heeft Mertens tijd om in te houden en te wachten totdat de linksback van Utrecht mee op komt:




Van der Wiel staat zelfs verder van Mertens (man met bal) af en denkt er aan om de opkomende linksback op te vangen. Dit doet hij uiteindelijk toch niet en daardoor is rechtsbuiten Sulejmani te laat:


Dan volgt de volgende fout. Het lukt van der Wiel en Sulejmani om op tijd terug te lopen, maar de linksback van Utrecht kan een diepe bal geven op Strootman. Controleur de Zeeuw doet het goed door Strootman te laten gaan, wanneer de centrale verdedigers allebei (!) hadden gestapt was hij buitenspel geweest. Doordat linkercentrale verdediger Vertonghen niet op let kan Strootman doorlopen:


Strootman haalt de bal en uit de voorzet volgt de 2-0.

Later in de 1e helft volgt precies dezelfde situatie. Het is weer Strootman die diep gaat na balverlies van Ajax. Vertonghen let op zijn man in plaats van op zijn medeverdedigers waardoor Mertens zelfs kan kiezen wie hij de diepte in wil sturen. Hij kiest er weer voor om Strootman diep te sturen:


Hieruit volgt weer een gevaarlijke voorzet die gelukkig voor Ajax niet in het doel belandt.

Als laatste een voorbeeld van het lage zelfvertrouwen van de spelers van Ajax. Wanneer je perse met een nummer 10 wilt spelen is het belangrijk dat er een centrale verdediger doorschuift naar het middenveld. Hier is het de perfecte situatie om dat te doen:


Centrale verdediger Alderweireld durft het echter niet aan en coacht middenvelder Eriksen om terug te spelen:




Hierdoor moet Alderweireld zelf meer meters maken om weer in positie te komen en is er van Utrecht niemand uitgespeeld, kunnen ze weer organiseren en kan Ajax opnieuw beginnen:







De Boer heeft dus nog een lange weg te gaan.