Ik heb deze week geen tijd gehad om een videoanalyse te maken. Daarom heb ik ervoor gekozen om deze week een 'echte' blog te maken.
Ik krijg van meerdere jeugdtrainers de vraag of ik ze advies kan geven over hoe ze bepaalde zaken moeten aanpakken. Buiten dat het mijn ego streelt dat ze mij vragen vind ik het ook leuk om deze vragen te beantwoorden.
Voor mij is de basis van trainer zijn de titel van deze post. Net zoals met opvoeden, doceren op school of welke andere overdracht dan ook, je moet staan voor wat je verkondigd en het goed kunnen uitleggen. Volwassenen, maar zeker kinderen prikken zo door je heen als je niet staat voor wat je zegt. Kinderen in het bijzonder lijken daar een zesde zintuig voor te hebben en zijn niet bang om je voor de groep voor het blok te zetten en moeilijke vragen te stellen. Mijn ervaring is dat je op zulke momenten maar beter eerlijk kunt zijn. Als je het antwoord weet leg het dan zo goed mogelijk uit, weet je het antwoord niet, zeg dan eerlijk dat je het antwoord niet weet. Ga niet je 'gezag' als 'trainer' in de strijd gooien of boos worden. De grootste fout die je kunt maken als trainer is denken dat je gezag of respect hebt van spelers omdat je trainer bent. Net zoals je van je spelers verwacht dat ze jouw respect gaan verdienen doordat ze hun best doen op training en goede wedstrijden spelen, verwachten ze dit van jou ook.
Om een voorbeeld te geven, toen ik dit seizoen begonnen ben bij mijn B-junioren-elftal heb ik ze uitgelegd hoe we zouden gaan voetballen. Ze zijn gewend om in te zakken en 4-4-2 te spelen. Mensen die mij persoonlijk kennen en ik denk ook de mensen die mijn blog regelmatig lezen zullen wel weten dat ik op een 'iets' andere manier wil voetballen. Nadat ik had uitgelegd dat ik met opkomende backs, vleugelspelers en drie middenvelders in de punt naar achter wilde gaan spelen kreeg ik meteen de bekende reacties als 'ja, zo hoor je eigenlijk te spelen' en 'het zou mooi zijn als dit zou lukken'. Ik verbaas me er altijd over hoe weinig vertrouwen er bij veel verenigingen is dat je het (en 'het' staat voor 'alles') voetballend op kunt lossen. Vervolgens ga je trainen en laat je de spelers vroeg druk zetten en worden ze uitgespeeld en krijgen ze een doelpunt tegen. Vervolgens krijg je een chagrijnige puber die zich hardop afvraagt waarom hij moet instappen. Ga dan maar eens uitleggen waarom het beter is om in te stappen en niet iets te doen wat ze jarenlang gewend zijn geweest; achteruit lopen.
Dat deed ik, maar ik kon aan zijn gezicht wel zien dat hij het er op z'n minst niet mee eens was. Inmiddels zijn we veel trainingen en een wedstrijd verder en zijn sommigen nog niet helemaal overtuigd. Maar het komt. Wees dus geduldig en blijf doen waar je achter staat en probeer het steeds opnieuw goed uit te leggen.
Zou ik niet staan voor wat ik wil met de groep, dan was ik waarschijnlijk al snel op zoek gegaan naar compromissen. Toch maar een keertje 4-4-2 proberen. Toch maar een keertje inzakken omdat we zo makkelijk doelpunten tegen krijgen. Toch maar een keertje een fysiek sterke speler als verdedigende middenvelder posteren ondanks dat hij voetballend eigenlijk niet mee kan op die positie. Als je daar eenmaal aan begint is het eind zoek en kan ik je garanderen dat je geen leuk seizoen voor de boeg hebt.
Een ander voorbeeld van mijn feilbaarheid is die keer dat ik de opbouw aan het trainen was. De keeper moest een centrale verdediger in spelen en vanaf dat moment gingen mijn aanvallers druk zetten. De eerste bal mocht niet terug naar de keeper. Oftewel, een pittige oefening voor de verdedigers en middenvelders. Omdat ik van mijn keeper verwacht dat hij voetballend mee doet eis ik van mijn centrale verdedigers dat ze behoorlijk breed gaan staan en moeten de backs door naar voren. Wat gebeurde er? De keeper speelde de linkercentrale verdediger in en de rechtercentrale verdediger ging naar hem toe om hem te helpen. Ik zette het spel stop en vroeg hem waarom hij dat deed omdat ik wil dat hij breed blijft staan en als de andere centrale verdediger in de problemen komt hij altijd via de keeper de andere kant op kan. Juist, via de keeper dus. Dus ik, lichtelijk geïrriteerd, vroeg hem waarom hij dat deed want hij kon hem toch bereiken via de keeper!? 'Ja, maar de eerste bal mag niet terug naar de keeper'. Oh ja, dat is waar ook. Ik ken trainers die dan boos gaan worden omdat ze gewoon moeten 'doen wat hij zegt' of nog erger, dat ze 'zelf best kunnen nadenken en zien dat dat de beste oplossing is en dus maar moeten doen'. Oftewel, de regels die hij stelt zijn op meerdere manieren interpreteerbaar. Als je die kant eenmaal op bent gegaan is de weg terug praktisch onmogelijk. Die trainers doen dat natuurlijk omdat ze zich geen raad weten met de situatie en zich misschien wel schamen omdat de hele groep ziet dat je een redelijk domme fout hebt gemaakt. Iedereen heeft daar moeite mee, zeker in het begin. Ik heb inmiddels zoveel fouten gemaakt dat ik me er niet meer druk om kan maken. Erken je eigen fout en ga verder (beetje humor helpt veel).
Een ander voorbeeld is dat ik dus met opkomende backs wilde voetballen. Op dit moment is dat met mijn groep gewoon nog niet mogelijk omdat het positiespel daarvoor (nog) niet goed genoeg is. De eerste oefenwedstrijd zette ik een buitenspeler (omdat ik er drie heb) op rechtsback om aanvallend mee te kunnen doen. Hij was echter alleen maar aan het verdedigen in plaats van aanvallen en veroorzaakte een penalty. Speler ontevreden, medespelers ontevreden, trainer ontevreden. Projectje mislukt.
Hoe vaak hoor je trainers niet zeuren over het 'feit' dat spelers ze niet begrijpen en niet doen wat ze zeggen. Hou altijd in je achterhoofd dat als spelers niet doen wat je zegt dat maar kan liggen aan twee dingen en twee dingen alleen. Of ze nemen je niet serieus en vinden het leuk je te pesten. In dit geval zou ik een andere hobby gaan zoeken. De andere mogelijkheid is dat ze je uitleg niet hebben begrepen. Dit laatste ligt altijd aan jezelf. Ik heb een hele belangrijke stelregel:' Het ligt nooit aan de spelers'. Spelers gaan niet expres jouw opdrachten niet (goed) uitvoeren. Ze verspelen niet expres de bal. Ze lopen niet expres verkeerd en ze verliezen niet expres een pot. Ik heb namelijk nog nooit een blije speler gezien na een slechte pass of een verliespartij. Als spelers niet doen wat je zegt moet je het beter (soms anders) uitleggen. Omdat ik met deze insteek werk heb ik eigenlijk nooit problemen met spelers die door andere trainers/ouders/leiders als moeilijk worden gezien. In negen van de tien gevallen voelen ze zich namelijk onbegrepen (clichés bestaan omdat ze vaak waar zijn).
En als spelers doen wat je zegt en het keer op keer mis gaat ligt het waarschijnlijk aan jouw voetbalvisie die niet goed is. Dat is voor de meeste trainers moeilijk om toe te geven maar ik zou het toch maar veranderen, want anders gaat het veel frustratie opleveren. Zowel bij jou als de spelers.
Een duidelijk verhaal dus. Ik heb zelf een trainer gehad die in de rust van een wedstrijd bij een achterstand tegen ons zei dat we niet goed omschakelden en bij balverlies snel de bal moesten veroveren, om twee zinnen later te zeggen dat we bij balverlies in de organisatie moesten gaan staan zodat we geen doelpunten tegen zouden krijgen. Ik heb maar aan de aanvoerder gevraagd wat hij nou bedoelde, moeten we nu eerst in de organisatie gaan staan of zo snel mogelijk de bal veroveren? Want beide kan niet. Als je snel de bal wilt veroveren zul je met z'n allen meteen druk moeten zetten bij balverlies en ga je automatisch uit de organisatie (die onze trainer voor ogen had) lopen. Als je eerst terug in de organisatie moet gaan staan kun je niet de bal snel veroveren. Ook die trainer viel elke keer weer in herhaling. Als we doelpunten tegen kregen kwam dit doordat we niet in de organisatie stonden. Hij had niet door dat door zijn uitleg de ene helft van de ploeg wel eens vroeg druk wilde zetten en de andere helft achteruit liep. Gevolg? Kwaaie trainer, gefrustreerde spelers, slechte sfeer op trainingen. Niet duidelijk zijn is een ramp. Dit is een voorbeeld maar zo had hij nog veel meer dingen. Het komt er op neer dat je als ploeg maar wat doet in het veld omdat niemand een idee heeft waar we met z'n allen in vredesnaam mee bezig zijn.
Ook dit klinkt als een cliché, maar als je regels stelt moet je ook de consequenties daarvan nemen. Als je stelt dat als je te laat komt op training of bij de wedstrijd je wissel staat, moet dit ook gelden voor je lievelingetje in de spits, niet alleen voor je linksback die je toch al liever niet opstelt. Denk daarom van tevoren goed na over welke regels je stelt. Regels kun je daarna incidenteel wel veranderen maar dan moet je wel hele goede argumenten hebben. Want hoe dom een regel ook is, als jij op een trainingsavond zegt:' Jongens, die regel geldt niet meer of wordt zo en zo veranderd', zul je scheve gezichten gaan krijgen van kinderen/spelers. Je krijgt als trainer in het begin namelijk wel een beetje 'opstartkrediet' als het gaat om respect. Het is erg raar als de trainer die het allemaal hoort te weten ineens iets wil veranderen wat hij drie weken geleden nog zo hartstochtelijk stond te verdedigen. Een kind vind dit, terecht, vreemd. Leg bij alles wat je doet altijd uit waarom je het doet. Dat is niet alleen duidelijk voor spelers, het dwingt je ook om na te denken over wat je doet. En doe wat bij je past. Ik heb bijvoorbeeld nooit begrepen waarom er in de kleedkamer vlak voor de wedstrijd de bespreking afgesloten moet worden met een harde schreeuw of yell. Ik heb me tijdens die yells vaak afgevraagd of spelers daar beter van zouden voetballen. Ik heb er zelf aan meegedaan en vaker niet meegedaan. Ik merkte geen verschil tijdens de wedstrijd. Ik heb goede potten gespeeld wanneer ik het wel deed, en niet. Ik heb slechte potten gespeeld wanneer ik het wel deed, en niet. Als trainer heb ik bij de eerste wedstrijd tegen de spelers gezegd dat ze misschien gewend waren dat te doen, maar dat ik dat niet doe en ze van mij scherp aan de wedstrijd moeten beginnen. Als ze een yell willen doen moeten ze dat vooral doen, het zal mij een zorg zijn.
Ben je bewust van wat je zegt, het heeft namelijk verregaande gevolgen. De spelers zouden namelijk wel eens kunnen horen wat je zegt. Als jij aan de zijlijn roept:' Pass nou ******* eens goed', dan hoort de speler dit. Waarom zou je zoiets zeggen? Om je frustratie te uiten? Wat voor effect zou dit hebben op de speler? Ik verbaas en vermaak me ontzettend tijdens wedstrijden. Dan hoor ik de trainer van de tegenstander roepen dat zijn spelers 'feller' (ook nooit begrepen wat dit precies inhoud) moeten zijn als ze door mijn spelers worden weggetikt. Vervolgens deelt er een speler (meestal de nummer 10, goede voetballer, gefrustreerd en daardoor licht ontvlambaar) een doodschop uit en wordt er uitgestuurd door de scheidsrechter waarop de trainer roept:' Doe dat nou niet, we hebben het daar al zo vaak over gehad!'. Ik krijg dan van gaaliaanse uitspraken in mijn hoofd:' Ben ik nou zo slim of ben jij zo dom?'. Wat wil je bereiken met wat je zegt? Ik heb ook wel eens tegen een tegenstander gespeeld die individueel gewoon zoveel betere spelers had dat we werden weggetikt. Ik zeg dan meestal niets. Want of de trainer van de tegenstander is beter en slimmer dan ik dat hij zijn ploeg met evenveel individuele kwaliteit beter laat voetballen dan ik die van mij, of hij heeft betere spelers. Als hij beter en slimmer is zal ik eerst eens moeten nadenken hoe hij dat doet en hem en zijn ploeg eens wat beter bekijken en heeft het dus voor mij geen zin om iets te zeggen. Als zijn spelers individueel beter zijn kan ik niet zoveel zeggen want wat zou ik dan moeten zeggen wat enige waarde en zin heeft? 'Laat je nou eens niet uitspelen!'? 'Onderschep die briljante steekballen eens!'? Ik hoop altijd maar gewoon dat ze wat opsteken van de tegenstander.
Nog een laatste tip, train wat je wilt zien in de wedstrijd. Dit is een punt wat hoog staat op mijn lange lijst verbazingen. Ik zie dan de trainer een vierkantje van 15 bij 15 uitzetten en daar mogen de spelers een positiespelletje in gaan spelen. Vervolgens is aan het eind van de training de partij aan de beurt en hoor ik de trainer een speler de instructie geven dat hij als rechtshalf zich vrij moet lopen in de ruimte die aan de zijkant ligt (4-4-2), wat erop neer komt dat hij meer dan 20 meter bij de man met de bal vandaan komt te staan. Waarom doe je dan in hemelsnaam een positiespel met tien spelers in een ruimte van 15 bij 15 meter? Volgens mij kun je dan beter een vierkant van 50 bij 50 maken en daar vijf spelers een positiespel in laten doen. Als ik dat zie herinner ik me weer dat ik me vaak verbaas over tegenstanders waar geen enkele, maar dan ook echt geen enkele lijn in het spel te ontdekken valt en verbaas me vervolgens iets minder. En dan vinden we het vreemd dat het jeugdvoetbal in Nederland niet zoveel talenten meer voortbrengt.
Denk dus na voordat je iets zegt, meen wat je zegt en voer uit wat je zegt. Als je dat doet ga je een leuk seizoen tegemoet. Plezier is en blijft het belangrijkste. Als je dat verliest kun je wel ophouden. Ik heb ook een trainer gehad die tegen ons zei dat we plezier in het veld moesten hebben. Alsof je zoiets kunt opleggen. Maar ik volgde zijn advies goed op. Ik ging proberen om vier spelers achter elkaar uit te spelen. Niet dat ik dit kan, maar ik had er wel veel plezier in.
